บทที่ ๘ ความผันแปร ๙ ประการ

“อย่าตั้งค่ายอยู่ในพื้นที่ที่ลุ่ม เปียกชื้น ชื้นแฉะ

ผูกสัมพันธไมตรีกับประเทศเพื่อนบ้านที่เป็นเส้นทางผ่าน

ไม่รีรอ ล่าช้าในพื้นที่ที่ไปมาไม่สะดวก การขนส่งเสบียง และยุทโธปกรณ์ลำบาก

หากเข้าไปในพื้นที่ที่ข้าศึกล้อมเอาไว้ ขอจงรีบหาทางหนีออกมาให้เร็ว

เมื่อตกอยู่ในพื้นที่ที่หนีไม่ได้ ก็ต้องต่อสู้เพื่อเอาตัวรอด

ในบางครั้งจะไม่เดินบนเส้นทางที่น่าเดิน

ในบางครั้งที่เจอข้าศึกที่สามารถเข้าโจมตีได้ง่ายก็จะไม่เข้าโจมตี

จะไม่เข้าบุกยึดเมืองบางเมืองแม้ว่าจะเข้ายึดได้ง่าย ไม่แย่งชิงพื้นที่บางแห่ง

และบางครั้งก็ไม่จำเป็นที่ต้องเชื่อฟังคำสั่งของผู้มีอำนาจปกครองสูงสุด”

 “จงทำเมื่อคิด และตรองดูแล้วว่าเหมาะว่าควร เป็นประโยชน์ต่อชนหมู่มาก”

      แม่ทัพที่ชำนาญศึกย่อมรู้จักใช้หลักสิ่งผันแปรทั้ง ๙ นี้เพื่อชิงความได้เปรียบ และย่อมรู้ว่าจะจัดการกระบวนศึกอย่างไร แม่ทัพที่ขาดประสบการณ์ ก็ไม่สามารถนำความผันแปรทั้ง ๙ มาใช้ได้เช่นกัน

      แม่ทัพที่ชาญฉลาดจะทบทวนปัญหาที่เกิดขึ้น และคำนึงถึงผลได้ผลเสียไปพร้อมกัน หากอยู่ในสภาพที่เสียเปรียบ ต้องมองเห็นความได้เปรียบในความเสียเปรียบนั้น ก็จะช่วยสร้างความความมั่นใจให้แก่เหล่าทหารหาญ ภารกิจก็จะลุล่วง เมื่อมีความได้เปรียบ อย่าประมาท ให้ทบทวนให้เห็นถึงความเสียเปรียบในความได้เปรียบนั้น จะได้สกัดเหตุที่ไม่คาดฝันได้ทันท่วงที

      แคว้นข้าศึกกลัวอะไร ก็ให้ใช้ความกลัวนั้นเข้าข่มแคว้นข้าศึก ทำทุกทางที่จะให้ข้าศึกทะเลาะกันเอง และใช้ผลประโยชน์เข้าล่อ เพื่อให้แคว้นที่มีความโลภฝักใฝ่อยู่ข้างเรา เพื่อให้เราหาประโยชน์ในแคว้นนั้น

      อย่าวางใจนิ่งนอนใจว่าข้าศึกจะไม่มาราวี จงเตรียมพร้อมรับมือไว้เสมอ และอย่าวางใจว่าข้าศึกจะไม่โจมตีเรา เราต้องทำกองทัพให้แข็งแกร่งตลอดเวลาเพื่อให้ข้าศึกสู้เราไม่ได้

ลักษณะบุคลิกที่อาจจะเป็นอันตรายต่อผู้นำทัพ ๕ ประการ

๑. แม่ทัพที่คิดจะสู้ตายอย่างเดียว อาจถูกลวงไปฆ่าได้

๒. แม่ทัพที่กลัวตาย อาจถูกจับเป็นเชลยศึก

๓. แม่ทัพที่โกรธโมโหง่าย อาจหลงกลถูกข้าศึกหลอก

๔. แม่ทัพที่ถือเกียรติยศ ถือตนบริสุทธิ์ อาจตกหลุมพรางถูกข้าศึกใส่ร้ายป้ายสีได้

๕. แม่ทัพที่ยึดถือแต่ความ รักราษฎร แต่อย่างเดียว ก็อาจมีความยุ่งยากลำบากใจได้  

ทั้ง ๕ ประการนี้มักเป็นจุดอ่อน เป็นอันตรายต่อผู้เป็นแม่ทัพ ที่สามารถกระทำผิดได้ง่าย อาจจะเป็นผลร้ายต่อการลงมือปฏิบัติการทางทหารด้วย ผลเสียที่ตามมาอาจเกิดพินาศย่อยยับของกองทัพ รวมไปถึงตัวแม่ทัพเองอาจถูกฆ่าไปด้วย ขอให้คิดวิเคราะห์ให้ดี