ปัญหาที่ ๑๔ ลักษณะของปัญญา (ปัญญาลักขณปัญหา)
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน ก็ปัญญามีลักษณะอย่างไร”
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร มีลักษณะตัด ดังที่อาตมภาพได้ถวายวิสัชนามาแล้ว (ในปัญหาที่ ๘) และมีลักษณะส่องให้สว่างอีกประการ ๑”
ม: “มีลักษณะส่องให้สว่างนั้นอย่างไร”
น: “ขอถวายพระพร ปัญญาเมื่อเกิดขึ้นย่อมส่งข้อความ แม้ที่ลึกซึ้งให้เห็นได้ จนชัดเจน”
ม: “เธอจงหาตัวอย่างมาเปรียบ”
น: “เหมือนคนถือโคมไฟเข้าไปในที่มืดทันทีนั้นความมืดย่อมหายไป ความสว่างเกิดขึ้นแทน ส่องแสงให้ปรากฏจนแลเห็นรูปอะไรๆ ได้ชัดเจน
รูปแสงสว่างไล่ความมืดภายในถ้ำ
นี้แหละฉันใด แม้ปัญญาก็ฉันนั้น เมื่อเกิดขึ้นย่อมกำจัดความโง่เขลาซึ่งเป็นดุจอาการมืด ทำความสว่างคือความรู้ให้เกิด ส่องแสงคือความฉลาดให้ปรากฏ”
ม: “เธอว่านี้แจ่มแจ้ง”
จบปัญญาลักขณปัญหา
ปัญหาที่ ๑๕ หลายหน้าที่ แต่จุดหมายเดียว (นานาเอกกิจจกรณปัญหา)
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน ก็ความดีย่อมมีอยู่มากอย่าง ต่างๆ กัน แต่ว่าเมื่อพูดถึงประโยชน์แล้ว จะสำเร็จเป็นอย่างเดียวกัน มีหรือไม่”
พระนาคเสนทูลตอบว่า “มี, ขอถวายพระพร คือกำจัดความชั่ว”
ม: “เธอจงยกตัวอย่างมาเปรียบให้ฟัง”
รูปกองทัพต่าง ๆ ของไทย แบ่งกันตามหน้าที่
วิดีโอกองทัพไทย
น: “อันกองทัพย่อมมีมากพวก หลายเหล่าด้วยกัน และต่างก็กระทำกิจธุระอันเป็นหน้าที่ของตนแต่ละอย่าง ๆ มิใช่หรือ”
ม: “ใช่สิเธอ”
น: “ขอถวายพระพร ก็จุดที่คนจำนวนมากเหล่านั้นมุ่งหวังอยู่ คืออะไร”
ม: “ก็คือมุ่งจะปราบข้าศึก หวังจะเอาชัยชนะมาสู่กองทัพของตน”
น: “ขอถวายพระพร อันความดีทั้งหลายก็เช่นเดียวกับกองทัพนั้น คือมีมากอย่างมากประเภท และต่างก็กระทำกิจตามคุณวิเศษของตน ๆ
แต่จุดที่ความดีเหล่านั้นมุ่งกระทำ ก็คือต่างหวังปราบความชั่วทั้งหลาย ซึ่งเป็นของตนให้หมดสิ้นไปเช่นเดียวกัน”
ม: “เข้าใจละเธอ”
จบนานาเอกกิจจกรณปัญหา
จบวรรคที่ ๑
| 
