ปัญหาที่ ๑๕ จะตัดสิ่งที่ละเอียดด้วยอะไร (สุขุมัจเฉทนปัญหา)
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน สิ่งที่ละเอียดจะตัดได้ด้วยอะไร”
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ตัดได้ด้วยปัญญา ขอถวายพระพร ก็สิ่งที่ละเอียดนี้มีมากอย่าง แต่ที่นับว่าละเอียดที่สุดก็คือธรรม
แม้กระนั้นธรรมก็ยังมีละเอียดมาก และละเอียดน้อยกว่า ที่ละเอียดมากก็ยิ่งต้องตัดด้วยปัญญาที่แก่กล้า ที่ละเอียดน้อยกว่านั้น ก็ตัดด้วยปัญญาที่ลดลงมา”
ม: “น่าฟัง”
จบสุขุมัจเฉทนปัญหา
ปัญหาที่ ๑๖ วิญญาณ ปัญญา และเจตภูต ต่างกันอย่างไร (วิญญาณทินานัตถภาวปัญหา)
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน วิญญาณ ปัญญา และเจตภูต ทั้ง ๓ นี้มีความหมายต่างกัน หรือเหมือนกัน”
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร ต่างกัน คือ
วิญญาณได้แก่ความรู้แจ้ง ในเมื่อตาเห็นรูป เป็นต้น
ปัญญาได้แก่ความรอบรู้ซึ่งเกิดแต่การที่ได้พิจารณารูป เสียง กลิ่น รส ซึ่งวิญญาณได้รับรู้ไว้นั้นว่ามีเหตุผลเป็นอย่างไร
แต่เจตภูตว่าโดยปรมัตถ์แล้ว ก็ค้นหาไม่ได้”
ม: “ถ้าค้นหาเจตภูตไม่ได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ใครเล่าเห็นรูปด้วยตา ได้ยินเสียงด้วยหู เป็นต้น”
น: “ถ้าเป็นอย่างพระองค์ตรัส จะมิเป็นอันว่าเจตภูตเป็นผู้เห็นรูป เป็นผู้ได้ยินเสียงหรือ”
ม: “มิใช่อย่างนั้นสิเธอ”
น: “ขอถวายพระพร เพราะตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง เมื่อตาหูรับเห็นรับฟังเช่นนั้นแล้วก็รายงานไปยังใจ เช่นนี้แลจึงว่าโดยปรมัตถ์ค้นหาเจตภูตไม่ได้”
ม: “ชอบละ”
จบวิญญาณทินานัตถภาวปัญหา
|