ปัญหาที่ ๔ ไม้ขานาง

      พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน ผู้ปฏิบัติต้องถือองค์ ๑ แห่งไม้ขานางนั้น เป็นไฉน”

รูปต้นขานาง

      พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร อันไม้ขานางย่อมงอกคุดอยู่ใต้ดิน เมื่อแก่ตัวเต็มที่แล้ว จึงงอกพ้นดินขึ้นมาสูงตั้ง ๑๐๐ ศอกบ้าง ยิ่งกว่านั้นบ้าง

      ฉันใด ผู้ปฏิบัติก็ต้องยังสามัญญผล ๔ ปฏิสัมภิทา ๔ อภิญญา ๖ และสมณธรรม ทั้งสิ้น ให้เต็มในสูญญาคาร ฉันนั้น

      พระราหุลเถรเจ้าได้กล่าวความข้อนี้ไว้ว่า ต้นขานางย่อมงอกคุดอยู่ใต้ดิน ครั้นรากแก่เต็มที่แล้ว ลำต้นก็ชำแรกดินงอกขึ้นมาในวันเดียวตั้ง ๑๐๐ ศอก

ฉันใด ผู้ประกอบความเพียรก็ต้องเป็นฉันนั้นเหมือนกันคือเจริญรุ่งเรืองในสูญญาคารอันเป็นภายในเช่นกัน”

      พระเจ้ามิลินท์ตรัสว่า “ดีละ”

ปัญหาที่ ๕ เรือ

      พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน ผู้ปฏิบัติต้องถือองค์ ๓ แห่งเรือนั้นเป็นไฉน”

รูปเรือ

      พระนาคเสนทูลตอบว่า “ธรรมดาเรือ

      ๑. ย่อมพาคนให้ข้ามไปถึงฝั่งได้

      ๒. ย่อมทนทานต่อ กำลังคลื่นลมที่มากระทบ

      ๓. ย่อมแล่นไปได้ใน มหาสมุทรอันลึกซึ่งไม่มีที่สิ้นสุด

      ขอถวายพระพร ผู้ปฏิบัติต้องกระทำตนให้เทียบได้กับองค์ทั้ง ๓ ของเรือนั้นคือ

      ๑. เรือขนสัตว์ในมนุษยโลก และเทวโลก ให้ข้ามถึงฝั่งด้วยความพร้อมเพรียงแห่งคุณธรรมคืออาจารศีลคุณ และวัตตปฏิบัติ

      ๒. อดกลั้นต่อกำลังแห่งกิเลส คือ โลกธรรม ๘ ประการ ดุจเรือทนทานต่อระลอกคลื่นฉะนั้น

      ๓. รอบรู้ซึ่งจตุราริยสัจอันมีปริวัต ๓ อาการ ๑๒  และขวนขวายซึ่งบารมีธรรม อันจะข่มขี่เสียซึ่งสัญญา ดุจนาวาแล่นไปในมหาสมุทรไม่มีภัยฉะนั้น

ดังพุทธประพันธ์ภาษิตว่า ภิกษุทั้งหลายเมื่อท่านจะคิด พึงคิดว่า นี้ทุกข์ นี้เหตุแห่งทุกข์ นี้ความดับทุกข์ นี้หนทางดับทุกข์”

      พระเจ้ามิลินท์ตรัสว่า “ดีละ”